Celtic cross
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een Celtic cross, ook bekend als Keltisch kruis, is een kruisvormig symbool dat zich onderscheidt door de aanwezigheid van een ring (nimbus) rond het snijpunt van de armen en de stam van het kruis.
Omschrijving
De Celtic cross is een historisch en cultureel belangrijk symbool dat zijn oorsprong vindt in de vroege middeleeuwen in Ierland en Groot-Brittannië. Het wordt veelvuldig gebruikt in religieuze contexten, zoals op begraafplaatsen en in kerkelijke architectuur, en wordt beschouwd als een belangrijk onderdeel van het Keltische erfgoed, met name in Ierland en Schotland. Het ontwerp van de Celtic cross kan variëren, met zowel onregelmatige kruizen waarbij de verticale balk langer is, vaak met een religieuze connotatie, als regelmatige kruizen waarbij de balken even lang zijn, meer bekend in symboliek en politiek. De ring rond het centrum van het kruis heeft verschillende interpretaties, waaronder een symbool van eeuwigheid, oneindige liefde, een halo, een hemelsfeer zoals de zon, of zelfs een praktische functie om de structuur van grote stenen kruizen te versterken. De oudste stenen hoge kruizen in Ierland dateren uit de 8e tot de 12e eeuw en tonen vaak ingewikkeld knoopwerk of afbeeldingen van Bijbelse verhalen. In moderne tijden wordt de Celtic cross ook breder gebruikt als cultureel symbool, bijvoorbeeld in sieraden.
Oorsprong en Symboliek
De oorsprong van de Celtic cross is onderwerp van discussie, met theorieën die wijzen op een fusie van christelijke en pre-christelijke (heidense) symboliek. Sommigen suggereren dat missionarissen, zoals Sint Patrick, het kruis combineerden met het heidense zonnewiel om de overgang naar het christendom te vergemakkelijken. De ring kan zowel christelijke betekenissen (eeuwigheid, halo van Christus) als pre-christelijke betekenissen (de zon of het zonnewiel) vertegenwoordigen. Naast de symboliek van het kruis en de ring, bevatten veel Celtic crosses ook ingewikkelde patronen zoals knoopwerk, dat wordt gezien als een symbool van de verbondenheid van het leven en de eeuwige cyclus van het bestaan. Deze patronen werden mogelijk overgenomen uit eerdere Keltische kunstvormen en werden ook gebruikt om bescherming te bieden.
Toepassing in Bouwkunde
In de bouwkunde en aanverwante gebieden wordt de Celtic cross voornamelijk aangetroffen als decoratief of symbolisch element. Hoge kruizen, vaak van steen, dienden in de vroege middeleeuwen als markeringen voor monastieke nederzettingen en kerkhoven en als visuele leermiddelen met bijbelse scènes en decoratieve motieven. Ze vormden dominante vrijstaande sculpturen in de architectuur van Ierse kerkelijke centra. Tegenwoordig zijn Celtic crosses nog steeds te vinden op begraafplaatsen als grafmonumenten en als architectonische details, zoals bijvoorbeeld op een klokkentoren waar een Keltisch kruis geplaatst kan zijn.
Vergelijkbare termen
Keltisch kruis
Gebruikte bronnen: